Geschreven op: 24 augustus 2015
"Pap, wat gaan we vandaag doen?" Het is onze vierde dag in vakantiepark Lunsbergen. Ik bekijk de verschillende folders die op tafel liggen. Ja hoe blijf je een kind "entertainen"? Ik begon de diverse faciliteiten en mogelijkheden afhangen van de interesses van mijn dochter. "Zou zij dit interessant vinden" was de leidende vraag, gevolgd door " Is ze hier te jong of te oud voor?" Het is mijn dochter, hoe moeilijk kan het zijn om wat leuks voor haar te vinden? Ik besloot om het op een andere boeg te gooien.
Het viel me op dat mijn dochter altijd interesse toonde voor geschiedenis. Telkens wanneer we oude foto's aan het kijken waren, vroeg ze altijd waar dit was, wanneer dit was en wie wie was. Ze vond het geweldig om oude foto's te bekijken van mijn vader en moeder in hun jonge jaren. Ze kon erg genieten van foto's uit mijn kinderjaren.
"Hey Raph. Ik weet wat leuks wat we kunnen doen. Wil je weten waar opa en oma Terinathe geboren zijn?" Ik zag haar glunderen. "Jaaaaaa!! Wat leuk! Daar wil ik heen", zei ze opgetogen. "Okay", zei ik, " ik neem je mee naar Westerbork. Het barak waar opa en oma geboren zijn, staat er niet meer, maar ik laat het je zien. Het is een, tja hoe kan ik het noemen, leerzame omgeving." Raph: “Hoezo is het een leerzame omgeving papa? Moet ik daar leren?”
Ik: “Nee, op de plek waar opa en oma geboren zijn, was vroeger heel veel gebeurt. Als we daar zijn, ga ik je alles vertellen. Dat vind je toch zo leuk, dingen over vroeger weten?” Raph:“Okay, gaan we nu?”
De rit duurde niet lang. Vanuit de verte zag ik Herinneringscentrum Westerbork steeds dichterbij komen. Ik parkeerde de auto. Raph stapte uit en liet de omgeving op haar inwerken. “Wat is het hier mooi. Welke kant op papa?” Ik begon te glimlachen. Ze heeft het er duidelijk zin in. We liepen naar binnen en ik rekende 2 kaartjes af. De caissière zei dat ze het bijzonder vond dat ik met mijn dochter kwam, maar ze vroeg oprecht: “Is zij nog niet te jong hiervoor?” Waarop ik antwoordde dat de reden waarom wij hier waren, is omdat mijn ouders hier waren geboren. Ik wou het aan mijn dochter laten zien. “Wat bijzonder speciaal”, zei ze meteen. Ook de Nederlandse mensen die achter mij in de rij stonden, knikten instemmend. We liepen naar binnen en meteen kwamen de vragen van mijn dochter. Vol bewondering bekeek ze alles wat het centrum te bieden had.
Raph: “Is opa hier geboren?” Ik: “Niet hier op deze plek, maar in het kamp zelf. Daar gaan we straks heen.” Ik vertelde wat er vroeger gebeurd was. Ik las ook informatie op de muur voor. Ik legde uit wat bepaalde foto’s betekenden. Stil en vol interesse hoorde zij het aan. Niet veel later kwamen we in een ruimte terecht, wat mijn persoonlijke interesse had gewekt. “Wauw….kijk Raphorah. Hier begint onze geschiedenis in Nederland. Nadat "ojang2" (overgrootouders) in Nederland aankwam met de boot, moesten zij hier wonen. Het kamp heette niet meer Kamp Westerbork, maar het was veranderd in Schattenberg.” Ik wees naar de foto’s. Inmiddels had zij al begrepen dat de plek, waar voorheen joden gevangen werden, nu plek bood aan voormalige KNIL militairen zoals haar overgrootvaders. Ineens viel mijn oog op een brief wat in een vitrine tentoon werd gesteld. Dit was een brief van een Molukse KNIL militair aan een Nederlandse boer in de omgeving. Een soort sollicitatiebrief. KNIL militairen mochten in die tijd niet werken. Ze kregen eten en drinken uit de centrale keuken en moesten het doen met ongeveer 1 a 2 gulden in de week voor een heel gezin! Sommige Molukkers gingen dan maar zwart werken op bij diverse boeren op het platteland. De brief, wat in de vitrine tentoon werd gesteld, was geschreven door ……….mijn opa Oetjoe Terinathe! Sprakeloos.
“Pap, gaan we nu naar de plek waar opa en oma geboren zijn?” Ik: “Is goed lieverd.”
We besloten de lange wandelroute te nemen. Raph houdt, net zoals ik, van wandelen. Ik besefte dat deze route een bijzondere route voor mij en mijn dochter zou worden. Als kleine jongen liep ik deze route met mijn ouders en nu bewandel ik het voor het eerst met mijn dochter. Een goed voorbeeld van hoe geschiedenis van generatie op generatie overloopt. Na 2,7 km gelopen te hebben waren we er. Voormalig werkkamp Westerbork, wat omgedoopt was in Schattenberg. Hand in hand liepen wij het terrein op. Met een schuin oog keek ik naar mijn dochter, die vol verwondering om haar heen keek. Ze liep overal heen. Naar een treinstel waarin, vanuit de speaker, joodse namen genoemd werden, die vervoerd werden naar hun onvermijdelijke dood in o.a. Auschwitz.
Even later wees ik naar een gedeelte van het terrein. “Kijk Raph. Hier zijn opa en opa geboren. Papa weet niet precies op welke plek, want de barakken zijn er niet meer, maar hier ongeveer moeten ze geboren zijn.”
“Pap, wat zijn barakken?”
“Raph. Weet je nog dat langwerpige huis wat je net zag?”
“Ja.”
“Nou, dat is geen huis. Dat werd een barak genoemd. In het echt waren zij veel langer. En in die barakken moesten veel Molukse families in hele kleine ruimtes wonen. Ruimtes nog kleiner dan jouw slaapkamer.”
“Maar hoe deden ze dat dan papa?”
“Overal werden stapelbedden geplaatst, dus jouw opa en oma woonden met ojang2 en andere familieleden in zo’n kleine ruimte.”
“Wat zielig voor ojang en opa en oma”.
Het liet haar niet onberoerd.
Op de terugweg stopte Raph weer bij zo’n luisterpaal. In de verte zagen we de bus al aankomen, die ons terug naar de Herinneringscentrum zou brengen. Ik tilde Raph op en begon te rennen. De buschauffeur zag ons en besloot om niet weg te rijden. Uitgeput van het rennen, kwamen we de bus binnen, waarop Raph tegen de chauffeur zei: “Sorry meneer dat we te laat kwamen, maar ik was aandachtig aan het luisteren wat die paal zei.” De chauffeur begon te lachen. “Geeft niet kleine meid, je bent alsnog op tijd. Weet je wat? Omdat jij je zo lief verontschuldigde, mogen jullie gratis meerijden. Jouw papa hoeft niet voor jullie te betalen.”
De avond brak aan. Ik legde mijn dochter op bed. “Pap?”
“Ja lieverd?”
“Ik heb een hele mooie dag gehad, dank je wel!”
“Awww… graag gedaan schatje.”